KORONAVİRÜSTEN (COVID-19)
NASIL KORUNABİLİRİZ?
Kişisel hijyeni sağlamak ve doğru davranış biçimleri geliştirmek, pandeminin yayılmasını durdurmak ve insandan insana hastalık bulaşmasını engellemek (veya azaltmak) için en önemli yöntemlerden birisidir. Toplumdaki her bireyin bu konuda bilinçli olması ve duyarlı davranması çok önemlidir.
T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI COVID-19'DAN (2019 KORONAVİRÜS HASTALIĞI) KORUNMAK İÇİN 14 TEMEL KURAL AÇIKLAMIŞTIR.
1) Ellerimizi sık sık su ve sabun ile en az 20 sn ovalayarak yıkayın.
2) Soğuk algınlığı belirtileri gösteren kișilerle aranıza en az 3-4 adım mesafe koyun.
3) Öksürme veya hapșırma sırasında ağız ve burunu tek kullanımlık mendille kapatın. Mendil yoksa dirseğin iç kısmını kullanın.
4) Tokalașma, sarılma gibi yakın temaslardan kaçının.
5) Ellerinizle gözlerinize, ağzınıza ve burnunuza dokunmayın.
6) Yurt dıșı seyahatlerinizi iptal edin ya da erteleyin.
7) Yurt dıșından dönüște ilk 14 günü evinizde geçirin.
8) Bulunduğunuz ortamları sık sık havalandırın.
9) Kıyafetlerinizi 60-90OC’de normal deterjanla yıkayın.
10) Kapı kolları, armatürler, lavabolar gibi sık kullandığınız yüzeyleri su ve deterjanla her gün temizleyin.
11) Soğuk algınlığı belirtileriniz varsa yașlılar ve kronik hastalığı olanlarla temas etmeyin, maske takmadan dıșarı çıkmayın.
12) Havlu gibi kișisel eșyalarınızı ortak kullanmayın.
13) Bol sıvı tüketin, dengeli beslenin, uyku düzeninize dikkat edin.
14) Düșmeyen ateș, öksürük ve nefes darlığınız varsa, maske takarak bir sağlık kurulușuna bașvurun.
ELLERİMİZİ NE ZAMAN YIKAMALIYIZ?
- Yemek hazırlamadan önce ve hazırladıktan sonra
- Yemek yemeden önce ve yedikten sonra
- Tuvalete girmeden önce ve tuvaletten çıktıktan sonra
- Diş, ağız, yüz, göz temizliğinden önce
- Burun temizliğinden sonra
- Öksürdükten ve hapşırdıktan sonra
- Çöplere ve bozulmuş gıdalara dokunduktan sonra
- Pişmemiş gıdalara temas ettikten sonra
- Toplu taşıma araçlarını kullandıktan sonra
- Hayvanlarla temas ettikten sonra
- Eller görünür şekilde kirlendiğinde
- Dışarıdan eve girdiğimizde
ELLERİMİZİ NASIL YIKAMALIYIZ?
1) El yıkama öncesinde, ellerdeki yüzük-saat gibi aksesuarlar çıkarılır. Akmakta olan su altında eller ıslatılır.
2) Bilekler, avuç içi, ellerin sırt ve parmak araları ile tırnakların kenar ve uçları sabun ile köpürtülerek en az 20 saniye süreyle kuvvetlice ovuşturulur.
3) Eller su altında iyice durulanır.
4) Eller bileklerden başlayarak kâğıt havlu ile kurulanır. Aynı kâğıt havlu ile musluk kapatılır.
EVLERİMİZDE ALABİLECEĞİMİZ ÖNLEMLER
– Evinizi günde en az 2 kez havalandırın.
– Masa, kapı kolları, tezgahlar, kulplar, telefonlar ve kılıfları, tuvaletler, musluklar ve lavaboları düzenli aralıklarla dezenfekte edin. (çamaşır suyu veya alkol içeren bir yüzey temizleyici kullanılabilir)
– Ev temizliği için tarihi geçmemiş çamaşır suyu yeterlidir. Ev tipi çamaşır suları amonyak veya başka temizleyiciler ile asla karıştırılmamalıdır. Alkol ile temizlik için en az yüzde 70 alkol içeren bir çözelti kullanılmalıdır.
– Cep telefonları veya bilgisayarlarınızı antibakteriyel temizlik mendilleriyle düzenli olarak temizleyin. Ayrıca yarım bardak su ile yarım bardak izopropil alkolü (%70) karıştırarak temizleme losyonu hazırlayabilirsiniz. Çözeltiyi bir sprey şişesine koyun, kullanmadan önce şişeyi çalkalayın. Kuru bezinize hafifçe sıkın (Bezi ıslatmayın). Solüsyonlu bezle telefonunuzun arka ve ön yüzeyini silin. Kurumaya bırakın.
– Yemeklerinizi evde hazırlayın ve çiğ gıdaların iyi pişmesine dikkat edin. Mümkün olduğunca dışarıdan yemek söylemeyin.
– Mecburi hallerde paketli ürünleri tercih edin.
– Günde en az 2 lt su için ve 2 porsiyon meyve tüketin.
– Dışarı çıkarken küpe, yüzük gibi aksesuarlar takmayın.
– Eve girerken ayakkabılarınızı kapının dışında çıkarın. Dışarıda giydiğiniz kıyafetleri evin diğer odalarına girmeden çıkarın. Temiz bir bez çanta içine koyarak çamaşır makinesine atın. Renkli kıyafetler dahil 50-60 derecede uzun programda yıkayın.
MASKE TAKMAK
(!) 3 Nisan 2020 tarihinden itibaren toplu alanlarda (marketler, bankalar, toplu ulaşım araçları vb. yerlerde) tüm vatandaşların maske takması gerektiği açıklanmıştır.
Yeni Koronavirüs (COVID19) hastalığı belirtileri olmayan kişilerin, toplu alanlar dışında tıbbi maske kullanması zorunlu değildir.
Kimler Tıbbi Maske Kullanmalıdır?
- Ateş, öksürük, solunum sıkıntısı belirtilerinden birinin gelişmesi durumunda maske takılmalıdır. Bu durumda ALO 184 aranarak, alınan talimatlar doğrultusunda en yakın sağlık kuruluşuna başvurulması gerekiyor ise maske ile dışarı çıkılmalı ve başka insanlar ile yakın temasta bulunulmamalıdır.
- Yeni Koronavirüs Hastalığı tanısı veya şüphesi olan bir kişinin bakımını yapan kişiler mutlaka kullanmalıdır.
- Şüphe sebebiyle (örneğin yurt dışından geldiğiniz için) ev izolasyonundayken çeşitli nedenlerle dışarı çıkmak zorunda kalırsanız evden çıkarken mutlaka tıbbi maske takmalısınız.
- Ev izolasyonundayken evde sizinle birlikte bulunan kişiler varsa evin ortak alanlarını (banyo, mutfak, salon vb.) kullanırken tıbbi maske takmalısınız.
DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ ÖNERİYOR
Sağlıklı kalmanın 5 kuralı:
- Sağlıklı ve dengeli beslenin. Bu bağışıklık sisteminizin düzgün çalışmasını sağlayacaktır.
- Alkol alımınızı kısıtlayın ve şekerli içeceklerden uzak durun.
- Sigara içmeyin. Sigara COVID-19 ile enfekte olmanız durumunda hastalığın seyrini kötüleştirici etkiye sahiptir.
- Egzersiz yapın. DSÖ yetişkinler için 30 dk, çocuklar için 1 saatlik fiziksel aktivite önermektedir. Bulunduğunuz yerdeki yasaların elverdiği ölçüde dışarı yürüyüşe veya koşuya çıkın. Diğer insanlarla mesafenizi koruyun. Eğer dışarı çıkamıyorsanız internetten bir video bulun, müzikle dans edin, yoga yapın veya merdiven inip çıkın. Eğer evdeyseniz sürekli aynı yerde ve şekilde oturmayın. 30 dakikada bir kalkıp 3 dakika yürüyün.
- Akıl sağlığınıza önem verin. Bu kriz sırasında endişelenmek, korkmak normaldir. Tanıdığınız ve güvendiğiniz insanlarla konuşmak yardımcı olur. Etrafınızdaki insanlara yardımcı olmak onlara olduğu kadar size de güç verecektir. Komşularınız, akrabalarınız ve arkadaşlarınızla iletişim kurun. Film izleyin, müzik dinleyin ve kitap okuyun. Eğer sizi endişelendiriyorsa çok fazla haber okuyup dinlememeye çalışın. Güvenilir kaynaklardan günde 1-2 kez haber alın.
COVID-19 bizden çok fazla şey götürüyor. Ancak bize bir şey vermiş oldu. İnsanlık olarak birlik olmak, beraber çalışmak, öğrenmek ve büyümek. Birlikte daha güçlüyüz.